Recensie van het nieuwe album van Ayreon
foto artwork : Christophe Dessaigne
Een man staat in een kamer, hoog in een vuurtoren aan een verlaten kust. In een hoek van de kamer ligt een andere man op de vloer. Leeft hij nog? En waarom zijn ze in die eenzame vuurtoren? De staande man, een wiskundeleraar, kijkt een schoolbord dat volgekrabbeld is met wiskundige formules. Hij beseft waar hij naar kijkt : de theorie die alle natuurkundige verschijnsels, van extreem groot (het universum) tot extreem klein (kwantumfysica) met elkaar verbindt: de Theory of Everything.
Met deze scene begint en eindigt het nieuwe conceptalbum van Ayreon “The Theory of Everything”. In iets minder dan 90 minuten wordt het verhaal verteld van een briljante maar contactgestoorde jongen en de mensen om hem heen : zijn ouders, de leraar, een jaloerse student, zijn vriendin en nog wat personen. Het zijn de ingrediënten voor een muzikaal spektakelstuk, een echte progrock opera.
Ondanks de titel is “The theory of everything” geen wetenschappelijke verhandeling. Het verhaal focust op de briljante jongen, op zijn onvermogen om contact te maken met zijn vader (ook een wiskundige) en zijn moeder, en hoe zijn omgeving daarmee omgaat. Het gaat over emoties (jaloezie, liefde) en drijfveren (ambitie, erkenning, geld) en dat maakt dit een heel menselijk en toegankelijk album.
coverpainting : Jef Bertels
Muzikaal is het een sterk album. Het verhaal bestaat uit vier lange delen, die weer in korte stukken (42 in totaal) zijn verdeeld. (Volgens de sf-roman The Hitchhiker’s guide to the galaxy is 42 het antwoord op de ultieme vraag). Het eerste deel begint nog met van-dik-hout-zaagt-men-planken hardrock, maar al snel sluipen er meer folkinvloeden in de muziek, en wordt ook de zang minder schreeuwerig en beter gedoseerd. Het gaat van groots en meeslepend in de rockdelen, naar klein en intiem in de meer folkachtige stukken. Viool, fluit en akoestische gitaar worden moeiteloos afgewisseld met rockgitaar, drumroffels en heftige synthesizerpartijen. Hier komen de gastmuzikanten Rick Wakeman (Yes) en Keith Emerson (van Emerson, Lake & Palmer) in beeld. Ook gitarist Steve Hacket (Genesis) doet een duit in het muzikale zakje. Ayreon (een alter ego van Arjan Lucassen) houdt er van om bekende en minder bekende muzikanten bij zijn projecten te betrekken. Zo ook op dit conceptalbum. Naast de al genoemde proggoden zijn onder andere Christina Scabbia (in de rol van de moeder), Jordan Rudess (op keyboard) en Tommy Karevik (de briljante zoon) te horen. De zangers en zangeressen zijn goed gekozen, en weten de emoties in het verhaal goed over te brengen. De stemmen zijn herkenbaar genoeg om te weten welk personage aan het woord is. Zoals het hoort in een opera vullen muziek en zang elkaar goed aan. De orkestrale stukken zijn verbluffend goed. Het geheel is puur luistergenot, met veel verwijzingen naar prog uit de jaren ’70 en ’80, maar ook met het onmiskenbare Ayreon-sausje dat op zijn vorige projecten te horen was : lekker doorstampende riffs die de melodieën een stevige drive geven. Hier speelt drummer Ed Warby een grote rol, die al eerder met Ayreon heeft gewerkt.
Het enige dat het album mist is een lekkere meezinger. De songs zijn allemaal onderdeel van het verhaal, en geen op zichzelf staande stukken. Het prachtige ingetogen duet “Mirror of dreams” komt er nog het dichtst bij. Het is een nummer dat ook zonder het verhaal goed te beluisteren is.
Wat ook ontbreekt om het een echte opera te maken is het toneelspel, het visuele aspect. Maar dat is niet echt een gemis. De handelingen en plaatsen worden in de begeleidende tekst weergegeven. Zo vullen verhaal en muziek elkaar goed aan.
Het eind van het album heeft nog een leuke twist. Op het moment dat de theorie eindelijk gevonden is, blijkt dat er er iets onverklaarbaars is gebeurd, dat in geen enkele theorie past. Een fluisterende stem besluit het album : “from zero to infinity, help me!” Van wie is die stem? Waar komt hij vandaan? Het lijkt wel de opmaat voor een vervolg op dit verhaal. Wie zal het zeggen?
Links en fragmenten:
Trailer van het album : klik hier
Interview met Arjen Lucassen (Ayreon) over het album : klik hier
Phase I : Beginscene : The Blackboard (met JB als The Teacher en Sara Squandrani als The Girl)
Openingsnummer : The Theory of Everything part 1 (met Michael Mills als The Father en Christina Scabbia als The Mother, Jeroen Goossens, fluit en Rick Wakeman, piano)
Phase II Openingsnummer : The consultation (met John Wetton als The Psychiatrist, Christina Scabbia en Tommy Karevik als The Prodigy)
Phase III : Transformation (met JB en Tommy Karevik) en Collision (met Tommy Karevik en Marco Hietala als The Rival, en Ben Mathot op viool)
Phase IV : Mirror of Dreams (Christina Scabbia en Sara Squandrani, Michael Mills op Irish Bouzouki, Troy Donockley op Irish whistle en Maaike Peters cello), The Lighthouse (met JB en Tommy Karevik, en Maaike Peterse op cello en Jeroen Goossens op contrabasfluit !), The Parting (met gitaarsolo van Steve Hackett), The Blackboard Reprise (met JB en Maaike Peters, cello)
artwork Christophe Dessaigne
cd-recensie van Lost in the new Real – Arjen Anthony Lucassen
Stel je voor: je wordt wakker in een vreemde wereld. Een parallel universum, waarin Dolly Parton cupmaat A heeft, Jimi Hendrix een beroemde fluitspeler was en Elvis een vegetariër.
Op het nieuwe dubbelalbum van Arjen Lucassen (ook bekend als Ayreon, Star One en Ambeon) wordt zo’n wereld beschreven.
“Lost in the new real” is een conceptalbum, een science fiction verhaal over een man, mr. L., die ontwaakt uit een cryogene slaap. Hoewel hij nu genezen is van de ziekte die hij had, moet hij nog wennen aan de nieuwe, vreemde wereld, de New Real. Daarom wordt hij bijgestaan door dokter Voigt-Kampff (een gastoptreden van niemand minder dan Rutger Hauer, die de verteller van het verhaal is). In de toekomstige wereld zijn mens en machines zo met elkaar verbonden dat alles virtueel is, een permanente droomwereld. Muziek wordt niet meer gemaakt en gevoelens zijn computergestuurd. Mr. L komt uiteindelijk tot de conclusie dat deze nieuwe wereld voor hem onleefbaar is.
Science fictionverhalen zijn een grote inspiratiebron voor Lucassen. Zijn albums met Star One zijn muzikale interpretaties van bekende sf-films en tv-series. Het hoofdthema van dit album – iemand wordt wakker in een vreemde droomwereld – is een ander terugkerend onderwerp in zijn muziek. Op het album The dream Sequencer is het een machine die dromen stuurt (op de hoes van The new real is een verwijzing naar dit album te vinden). Op “Into the electric castle” maakt een groep tijdreizigers een tocht door een wereld die bestaat uit neuronen en elektronen, maar vooral een tocht door hun eigen angsten en mentale problemen. Het album “The human Equation” vertelt wat er in het hoofd omgaat van een man die in coma ligt. Een thema dat erg dicht bij het nieuwe album van Lucassen aansluit.
Het uitgangspunt voor “Lost in the new real” zijn de enorme veranderingen die computers de afgelopen 20 jaar in ons dagelijks leven hebben gebracht. Lucassen fantaseert op het album hoe die veranderingen zich doorzetten naar een wereld waarin alles uit de computer komt: muziek, sociale contacten, dromen. Lucassen vraagt zich af hoe je dan nog kunt weten wat echt is en wat niet. Het antwoord is te vinden op het album.
Het is een somber verhaal, dat door middel van ogenschijnlijk vrolijke liedjes verteld wordt. De melodieën zijn luchtig en licht, maar in de
teksten worden essentiële levensvragen gesteld; Wat is echt in de dingen die we ervaren? Waar kan je nog op vertrouwen als alles uit een computer komt? Is een wereld zonder echte gevoelens en emoties iets waard?
Arjen Lucassen neemt de luisteraar mee in zijn toekomstvisie, en doet dat met een goed gevoel voor humor, ondanks zijn pessimisme. In elk nummer schetst hij een mogelijk toekomstscenario.
Het nummer Pink Beetles in a Purple Zeppelin vertelt hoe muziek door computers wordt samengesteld uit alle bestaande muziek, om precies te passen bij de stemming van de persoon die luisteren wil. In het nummer When I’m a hundred sixty four (een knipoog naar When I’m 64 van The Beatles) vraagt Lucassen zich af hoe het moet zijn om heel oud te worden. Mag iedereen wel kinderen krijgen in een overbevolkte wereld? Nee, je hebt er een vergunning voor nodig: Parental procreation permit. Het vrolijke, folkachtige Dr. Slumber’s eternity home geeft nog een oplossing voor de overbevolking (verplichte of vrijwillige euthanasie). En dan is er nog de kans op een enorme natuurramp, zoals een superaardbeving die de halve wereld onleefbaar maakt (Yellowstone memorial day). Of komen we in contact met een parallel universum, waar de geschiedenis een andere wending heeft genomen; waar Elvis een vegetariër was, Jimi Hendrix fluit speelde en Dolly Parton cupmaat A heeft (Where Pigs fly).
Voor zijn vorige projecten werkte Arjen altijd samen met veel gastmuzikanten. Op dit album heeft Arjen bijna alle instrumenten zelf bespeeld, en hij zingt ook zelf. Toch zijn er een paar gastmuzikanten te horen, waardoor het album een heel eigen geluid krijgt, dat ook al te horen was op de eerdere albums van Ayreon. Een folkachtige sfeer, die vooral komt door het gebruik van fluit, viool, akoestische gitaar en cello. Maar vergis je niet, “Lost in the new real” is een echt progrock-album, met duidelijke invloeden van bands als Pink Floyd en Queen (vooral in het slotnummer van cd1) zijn duidelijk te horen.
Die invloeden komen ook terug op de tweede cd. Deze cd bevat vijf nummers van Lucassen, die niet in het verhaal paste, en vijf covers van muziek die hij beluisterde tijdens het maken van dit album. De dreunende metalversie van Welcome to the machine van Pink Floyd is geweldig. Het Led Zeppelin-nummer Battle of Evermore krijgt ook een nieuw jasje door de toevoeging een dulcimer, wat het nummer een heel aparte sfeer geeft.
Lost in the new real is een heerlijk album. Een aangename mengelmoes van prog, metal en folk, die in het eerdere werk van Lucassen, onder de naam Ayreon, ook al te horen was. Op dit album heeft Arjen dat thema met veel humor en plezier uitgewerkt, ondanks zijn sombere toekomstvisie.
Lost in the new Real is een aanrader voor de liefhebbers van jaren 70 folkrock, progrock, sciencefictionverhalen, voor de fans van Ayreon én de fans van Rutger Hauer.
Nieuwsgierig geworden? Klik Hier voor een clip (met commentaar) van het slotnummer van cd 1: lost in the new real
Klik HIER voor een clip van het nummer E-Police
Klik HIER voor de officiële clip van Pink Beetles in a purple zeppelin (de clip zit vol met verwijzingen naar muziek en albums waar Arjen in zijn jonge jaren naar luisterde. Wie herkent ze?)
filmpje over het album: klik HIER
Klik hier voor een interview met Arjen Lucassen voor Progwereld.
Links naar akoestische uitvoeringen van nummers van het album, tijdens de dag van de platenzaak 21 april 2012(klik op de titel):
Pink Beatles in a Purple Zeppelin
Where pigs fly
The space hotel
Dr.Slumber’s eternity home
Website van Arjen Lucassen, met informatie over alle bands waar hij in gespeeld heeft:
http://www.arjenlucassen.com/
Weblog van Jan Morsch 